Son 5 yılda hızla büyüyüp üretim kapasitesini ve kalitesini artırarak bugün İtalya standartlarına yakın üretim yapar hale gelen Türk sandalye sektörü, bu gelişiminde en büyük gücü ağaç işleme makineleri sektöründen alıyor. Ürün geliştirme ve çeşitlendirme yatırımlarına ağırlık veren ağaç işleme makineleri sektörü sayesinde ihtiyacı olan makineleri, Türkiye’de Avrupa kalitesinde çok daha uygun fiyatlarla bulabilen sandalye üreticileri, dünyanın birçok ülkesine yaptığı ihracatı her yıl artırıyor.

Mobilya sektöründe olduğu gibi masa ve sandalye üretiminde de her yıl trend ve çizgiler değişiyor. Dünya pazarında binlerce model sandalye var ve her geçen gün bunlara yenileri ekleniyor. Geçmiş yıllarda daha zor üretilen, maliyetli ve çok işçilik gerektiren ürünler şu anda daha ekonomik olarak endüstriyel hale getirilebiliyor. Öte yandan sektördeki üretici firmalar her yıl kreasyonlarını değiştirmek zorunda olduklarının bilinciyle ürün çeşitliliğini artırıcı yatırımlar yapıyorlar. Müşterilerin devamlı yenilik istemesi sektördeki masa ve sandalye üreticilerinin de model zenginliği, AR-GE çalışması ve kalite standartlarını artırmasını zorunlu kılıyor.

Yurt içindeki ihtiyacı karşıladığı gibi yurt dışı pazarlara da açılan sandalye sektörü; Güney Afrika, Japonya, Kanada, Arjantin gibi dünyanın farklı kıtalarındaki farklı ülkelere ihracat gerçekleştiriyor. 2015 yılında 77 milyon 430 bin dolarlık ihracata imza atan Türk sandalye üreticileri, ihracatının büyük bölümünü 67 milyon 515 bin dolarla, sandalye dahil oturmaya mahsus diğer mobilyalar bu ürün grubunda yaptı.

Trend ve yeni ürün beklentisi kadar, pazar pastasının büyüklüğü de sektörün en önemli özelliklerinden biri. Masa ve sandalyenin kullanıldığı alanların fazla olması sektörün satış potansiyelini dinamik tutuyor. Sandalyeler sadece evlerin salon ve mutfaklarında değil sağlık kurumlarından otellere, alışveriş merkezlerindeki kafelerden eğitim kurumlarına kadar çapı çok geniş bir alanda kullanılıyor. İnsanlar her nerede olursa orada sandalyeye ihtiyaç var. Bu şekilde dinamik olan sektörde sigara içme yasağı bile sandalye sektörünü hemen etkileyebiliyor. Bu da firmaların üretici kimliğiyle farklı ihtiyaçlara dönük çalışmalar yapmasında itici güç oluyor.

Sandalye üretimine yönelik ahşap kullanımında ve tüketicilerin taleplerinde yıllar itibarıyla değişimler yaşanmakta. Özellikle son dönemde sandalye üretiminde farklı ağaç türlerinin kullanılmasıyla ilgili tüketiciden gelen talep dikkat çekiyor. Eskiden pazarda kayının hakimiyeti, yerini ceviz, meşe, Afrika ülkelerinde yetişen farklı ağaç çeşitleri gibi daha dokulu, doğal görünümlü ağaçlara bıraktı. Özetle sektörde tüketicinin beklentisi değiştikçe ürün için kullanılan ağaç çeşitliliği de arttı.

Mobilyadaki trendler sandalyeye de yansıyor

Sandalyedeki trendlere baktığımızda ise mobilya sektöründekiyle benzerlik gösterdiğini görüyoruz. Mobilya endüstrisinin trendleri hem toplum hem kişisel alanda kültürel değişimleri de yansıtıyor. Artık evlerdeki mobilya dizaynları kişiliğin, mesleki iddianın ve sosyal algılamaların ifadeleri olarak görülmeye başlandı. İyi dizayn edilmiş ve renkleri doğru kullanılmış bir mobilya, alıcısına sosyal hayatında ve özel yaşamında da katkı sağlıyor.

Son yıllarda ülkemizde tüketiciler, daha çok renk kombinasyonu ve daha sade tasarımlar talep ediyor. Ayrıca mobilyada konfor ve trend anlayışı daha çok ön plana çıkıyor. Bu gelişmeler sandalye üretimine de direkt yansıyor. Türk mobilya sektörünün büyüklüğünü her geçen yıl artırması, sandalye sektörünün de markalaşma ve tasarıma verdiği önemi artırmasına neden oluyor.

Sandalye ihracatı ithalatının iki katı

Sandalye üretimi Türkiye’nin özellikle birkaç bölgesinde yoğunlaşmış durumda. İnegöl’de irili ufaklı 100’ü aşkın sandalye üreten firma var. İzmir, Hatay ve Ankara’da da önemli sandalye üreticileri bulunuyor. Türk halkının girişimciliğiyle özellikle son 5 yılda sektör haline gelen sandalyede, bugün İtalya standartlarına yakın üretim yapılıyor. Ürün çeşitliliği ve kalitesiyle yurt içindeki ihtiyacı karşıladığı gibi yurt dışı pazarlara da açılan sektör, Güney Afrika, Japonya, Kanada, Arjantin gibi dünyanın farklı kıtalarındaki farklı ülkelere ihracat gerçekleştiriyor.
Sandalye dış ticarette fazla veren bir sektör. Türkiye’nin sandalye dış ticaret rakamlarına baktığımızda 2014 ve 2015 yıllarında ihracatın ithalattan çok daha yüksek olduğu, hatta yarı yarıya bir fark oluştuğu dikkat çekiyor. Buna göre ihracatın 82 milyon 568 bin dolar, ithalatın ise 39 milyon 525 bin dolar olduğu 2014 yılında, yüksekliği ayarlanabilen koltuk ve sandalyelerin ihracatının 12 milyon doları aştığı, ithalatının ise 4 milyon dolara yaklaştığını görüyoruz. Yine 2014 yılında sandalye dahil oturmaya mahsus diğer mobilyaların ihracatı 70 milyon 568 bin dolar, ithalatı 35 milyon 740 bin dolar oldu.

2015 yılında ise sektörün toplam ihracatı 77 milyon 430 bin dolar, ithalatı ise 31 milyon 761 bin dolar olarak gerçekleşti. Geçen yıl sektör ihracatının büyük bölümü yine sandalye dahil oturmaya mahsus diğer mobilyalarda yaşandı. Sektör bu ürün grubunda 2015 yılında 67 milyon 515 bin dolarlık ihracat, 28 milyon 381 bin dolarlık ithalat yaptı.

Makine ve sandalye üreticileri bir araya gelmek istiyor

Sandalye sektöründe Türkiye’nin gideceği daha çok yol olduğuna inanan sektör temsilcileri, henüz yolun başında olan sektörde imalatçılar ile tasarımcı ve üniversitelerin birbirine entegre olamadığına dikkat çekiyorlar. Özellikle tasarım konusunda sektörün kendini geliştirmesi için bu tür işbirliklerine ihtiyaç olduğunu vurgulayan sandalye üreticileri, birlikte hareket edebilmek için bir çatı örgütün kurulması gerektiğini de sık sık dile getiriyorlar.

Öte yandan yetkililer, sektörde küçük ve orta ölçekli işletmelerin giderek şirketleştiğine işaret ederek, bu alanda nitelikli elemana duyulan ihtiyacın arttığını vurguluyorlar. Meslekî eğitim ve öğretim sisteminin güçlendirilmesi mobilya ve iç mekan tasarımı gibi ara teknik eleman ihtiyacı olan alanlara nitelikli iş gücü yetiştirilmesi büyük önem taşıyor. Bu noktada ağaç işleme makineleri sektörü ile sandalye sektörünün birbirini daha iyi anlaması için daha fazla bir araya gelmesi gerektiğine değinen firma temsilcileri, sektörel derneklerin yapacağı organizasyonlar ve paylaşım toplantılarıyla projeler yürütülebileceğini, bunun da firmaların gelişmesine ciddi katkılar sağlanabileceğini vurguluyorlar.

Ahşap sandalyede makine kullanımı artıyor

Sandalye üretiminin ve ihracatının artması, ahşap sandalye imalatında kullanılan ağaç işleme makine kullanımını da son yıllarda artırıyor. Bundan 10 yıl önceye kadar sandalye üretiminde ağaç işleme makineleri yok denecek kadar azken, şimdi sektörde birçok ihtiyaç iç pazardaki makine üreticilerinden karşılanabiliyor. Sandalye üretimine yönelik CNC ve mekanik dahil yerli makinelerdeki ciddi gelişim sayesinde, Avrupa’da üretilen bir makinenin daha iyisini Türkiye’de bulmak mümkün. Sandalye sektörünün Türkiye’de yavaş yavaş söz sahibi olmasıyla beraber makine üreticilerinin talep ve ihtiyaçlara bağlı olarak gelişmesini sürdürmesi bekleniyor.

Nitelikli bir ahşap sandalye için çok boyutlu CNC makineleri kullanılıyor. Bu makineler sayesinde ahşap arzu edildiği gibi işleniyor, böylece hem ergonomik açıdan hem de stabilizasyon ve sağlamlık açılarından çok kaliteli ve uygun bir işçilik ortaya çıkarılıyor. Çok yönlü CNC makineleri aynı zamanda delik makinesinin freze makinesinin ve kısmen ebatlama makinelerinin işlemlerini uygularken, bilgisayar destekli koordinat sistemleri ile istenilen herhangi bir noktaya gerekli işlem kolayca yapılabiliyor. CNC makineleri özellikle yüksek ahşabın daha fazla ön planda olduğu, sıradan birleştirmelerin yanı sıra daha ekstrem birleştirme yöntemlerinin kullanılabildiği ahşap sandalye modelleri için kullanılıyor.

Ahşap sandalyenin, tomruk halinden nitelikli bir sandalye haline dönüşümü için birçok işlemin yapılması gerekiyor. Öncelikle şerit testere makinelerinde tomruk halinden belirli karkas ölçülere küçültülerek işlenmesi, nitelikli ölçüler haline getirilmesi gerekiyor. Daha sonra ahşap işleme makinelerinden kalınlık makinesinde üst düzey işlem yapılıyor ve belirli ölçüde Kafkas ahşap malzeme üretiliyor. Ahşap sandalyenin şekline ve ölçüsüne göre daire testere, makinede belirli zıvana ve kanalları açıyor.

Geçen yıl makine ithalatı 300 milyon doları aştı

Sandalye üretimi sektöründe kullanılan ahşap ve mobilya makinelerinin ithalat ve ihracat tablosuna bakıldığında ithalatın ağırlıkta olduğu görülüyor. Bu alandaki makinelerin 2014 yılı sonunda toplam ithalatı 275 milyon dolar, ihracatı ise 75 milyon dolar olarak gerçekleşirken, 2015 yılında ihracat gerileyerek 63,5 milyon dolara düştü. 2015 yılında ithalat ise artış göstererek 308 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Sandalye üretimi sektöründe kullanılan ahşap ve mobilya makinelerindeki dış ticarete ait toplam rakamlar içerisinde en büyük payı, ağaç işleme presleri ile boya ve cila hatları alıyor. Boya ve cila hatları makinelerinden 2015 yılında 34 milyon 829 bin dolar ihracat, 145 milyon dolara yakın ithalat gerçekleştiren ağaç işleme makineleri sektörü, geçen yıl ağaç işleme preslerinde ise 130 milyon dolara yakın ithalat yaptı. Sandalye üretimi için kullanılan makinelerin büyük kısmını ithal eden sektör, zımpara makinesi, delik açma veya zıvanalama makineleri, ağaç işleme presleri, ağaç/kağıt hamuru için kurutucularla ilgili ihtiyaçlarını ağırlık olarak yurtdışından karşıladı. Sektörün ihracat payının ithalata göre daha fazla olduğu makine grupları arasında ise, şerit testere makinesi, daire testere makinesi, planya makinesi ve freze makinesi yer aldı.

Boya ve cila hatlarında 2014 yılı sonunda ihracat 40 milyon dolar, ithalat ise 193 milyon dolar oldu. 2015 yılı sonunda boya ve cila hatları sektör genelinde olduğu gibi gerileme kaydetti ve ihracatı 35 milyon dolar, İthalatı ise 144 milyon dolar olarak gerçekleşti. Boya ve cila hatları ticaretinde en büyük payı, püskürtmeli / sprey boya makineleri ile konveyörler oluşturdu.

Sandalye üretiminin ve ihracatının artması, ahşap sandalye imalatında kullanılan ağaç işleme makine kullanımını da son yıllarda artırıyor. Sandalye üreticileri satışlarını artırırken, ağaç işleme makineleri üreten firmaların da sandalye sektöründeki talep ve ihtiyaçlara bağlı olarak gelişimini sürdürmesi bekleniyor.

AHŞAP SANDALYE İMALATININ AŞAMALARI

Ahşap sandalye imalatı iskelet, boya, cila, döşeme gibi farklı bölümlerden geçerek yapılır.

İskelet: Ahşap sandalyelerin üretiminde ilk aşama iskelettir. Ağacın kesilmesi, kalıplara uygun çizimlerin yapılarak sandalye iskeletini oluşturan parçaların ortaya çıkması, sandalyenin iskelet haline gelmesi ve ince ayarlamaların yapılarak boyaya hazırlanması ‘iskelethane’ de yapılır. Ağaç lata olarak tabir edilen kesilmiş altılık veya sekizlik parçalar halinde iskelethaneye getirilir. Sandalyenin ayak, etek, yan kayıt gibi parçalarının kalıpları ağacın üzerine konarak çizilir. Çizimden sonra hızar da kesim yapılır. Önce lata ufak parçalara dönüşür. Sonra sandalye iskelet parçaları ortaya çıkar. Planya kullanılarak zeminlerdeki eğrilikler düzeltilir. Çeşitli el aletleri ve makinelerle zımpara, delik açma, dörtleme işlemleri yapılır. Sandalye iskeleti ortaya çıktığında ince ayarlarla son şekli verilir.
Boya: Ahşap sandalyeler, iskeleti tamamlandıktan sonra boyahaneye alınır. Ahşap sandalyelerin boyanmadan önceki haline ‘ham’ denir. ‘Ham sandalye’ tabiri, hem iskeletçiler hem de boyacılar tarafından sıklıkla kullanılır. Ham sandalyeye zemin rengini vermek için pinoteks çekilir. Fıçılara batırılarak sandalyeler zemin rengini alır. Daha sonra kurumaya bırakılır. Dolgu adı verilen vernik atılır. Dolgu zımparası yapılır, macun çekilir, macun zımparası ve patinadan sonra renk atılır. Renkten sonra sünger zımpara ile pürüz kırma işlemi yapılır. En son kat verniği (cila) atılarak kurumaya bırakılır.

Döşeme: Ahşap sandalye döşemesi imalatın son aşamasıdır. Tabana çakılan sünger, süngerin üzerine deri ya da kumaş döşenir. Tela beziyle son şekli verilir.